मुलुकको अर्थतन्त्रमा वैदेशिक रोजगारले आर्थिक टेवा पु-याएको छ तर बढ्दो श्रम आप्रवासन अर्थात् वैदेशिक रोजगारीको अवस्थाले गर्दा राज्यका लागि असर परिरहेको छ। यसले मुलुकको सामाजिक, आर्थिक, सांस्कृतिक क्षेत्रमा नकारात्मक असर परिरहेको छ । यसले दीर्घकालीन रूपमा बिस्तारै देशलाई घातक पनि हुन सक्छ। ऊर्जाशील र उत्पादनशील सक्षम युवा विदेशिएर गाउँको खेती बालीनालीका लागि श्रमिक अभाव भइरहेको छ। खेत बाँझो हुँदै गए। यस्तै उद्योग कलकारखानामा कामदारको अभाव हुन पुगेको छ। बुढाबुढी र अशक्त मात्र गाउँमा रहने हुँदा बालबच्चा र केटाकेटी स्याहारसुसार र लालनपालन गर्नमा समस्या हुन पुगेको छ। सामाजिक संस्कार गर्नका लागिसमेत जनशक्तिको अभाव देखिन थालेको छ। परिवारका सदस्य विदेशमा जानु परेकाले घरपरिवारमै पतिपत्नीबिच मनमुटाव सामाजिक विग्रहको अवस्था पनि सिर्जना भइरहेको छ।
वैदेशिक रोजगारमा हुने सकस
वैदेशिक रोजगारको नाममा हुने मानव बेचबिखन र ठगी पनि हिजोआज निकै चर्चामा छ। म्यानपावर व्यवसाय सञ्चालन गर्नेले युवालाई विदेश पठाउने बहानामा आकर्षक कमाइको प्रलोभनले अलपत्र पार्ने जस्ता व्रिmयाकलाप धेरै हुने गरेको छ। अवैध बाटो अपनाउँदै गन्तव्य मुलुकसम्म पुग्दा उनीहरूले पाउने दुःख, कष्ट निकै कहालिलाग्दो छ। विदेशमा रोजगारीका लागि जाँदा केही आवश्यक कागजात नपुगी, झुटा कागज परी, सम्बन्धित कम्पनीको स्वीकृतपत्र नभई र सम्बन्धित देशको आवश्यक डकुमेन्ट्स र प्रवेश आज्ञा नभई त्यहाँ पुग्दा निकै दुःख पाउने र जेलसमेत जानुपर्ने सामान्य घटना हुन्। कसैलाई आत्महत्यासमेत गर्नुपर्ने अवस्था आएको हुन्छ। कोही आफूले सोचे अनुसारको काम नपाई खतरापूर्ण काम गर्न बाध्य हुन्छन्।
महिला कामदारलाई विदेशमा ज्यादै दयनीय अवस्था छ। उनीहरूलाई मालिकले मानसिक र शारीरिक यातना दिने र कम्पनीबाट ठगिने जस्ता काम भइरहेको हुन्छ। हालै सन् २०२३ जनवरीदेखि मार्चसम्ममा ५४५ जना साउदी अरब जाने नेपाली श्रमिक विभिन्न कारणले स्वदेश फर्किएको साउदी दूतावासले जनाएको छ। मिठो सपना बोकेर वैदेशिक रोजगारीमा जानेहरूमा गत आर्थिक वर्ष २०७१/७१ यता करिब आठ हजार एक सय जनाभन्दा बढीको मृत्यु भइसकेको छ। भनिन्छ, हरेक दिन औसतमा तीन जनाभन्दा बढी नेपालीको मृत्यु हुने गरेको छ। यसका लागि यस्ता घटना न्यून गर्न त्यहाँ भएका नेपाली दूतावास, महावाणिज्य दूतावास तथा श्रम सहचारी स्थायी नियोग, कन्सुलरले नेपाली कामदारको हकहितका निम्ति कार्य गर्नु जरुरी छ।
विदेश जानका लागि घर–खेत बन्धक राखी ऋण लिई जानका लागि दिएको रकम जम्मा गरेको हुन्छ। रोजगारका लागि बुझाएका रकम असुली एजेन्सीले ठगी गरी भाग्ने गरेका हुन्छन्। अजय कठायत घर बझाङ हाल काठमाडौ
